GAGS: kenners van gevaarlijke stoffen en volksgezondheid
Een niet zo bekende, maar essentiële schakel binnen de crisisorganisatie van GGD en GHOR is de Gezondheidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen, de GAGS. De GAGS’en zijn georganiseerd in een interregionale piketpool en kunnen worden ingeschakeld bij een (vermoedelijk) incident met gevaarlijke stoffen. Dan kan de GAGS op verzoek van de crisisorganisatie adviseren over de gezondheidskundige risico’s voor de bevolking en hulpverleners.
Rob van Strien, adviseur milieu en gezondheid bij afdeling Leefomgeving van de GGD Amsterdam, is GAGS en tevens voorzitter van de piketpool GAGS van NW7. ‘Er is al jaren een gezamenlijke piketorganisatie van de zeven GGD-en in de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht. We zijn 24/7 oproepbaar via de meldkamer, waardoor er altijd deskundig advies beschikbaar is’, vertelt Rob.
En daar wordt goed gebruik van gemaakt?
‘Ja, gemiddeld zijn er 50 tot 100 inzetten per jaar, gemiddeld dus eens per week. Soms zijn dat kleine inzetten, bijvoorbeeld een ambulanceverpleegkundige met een specifieke vraag, maar ook worden we geregeld gebeld voor grotere incidenten door een dienstdoend OvD-G (Officier van Dienst-Geneeskundig) of ACGZ (Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg). Ook zijn we als GAGS sparringpartner van de Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS) van de Brandweer of van de Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) van de ziekenhuizen’.
Hoe ziet zo’n ‘klein incident’ eruit?
Van Strien: ‘Een ‘klein’ incident kan een ongeval in huis zijn, waar bijvoorbeeld chloorgas ontstaat als bepaalde schoonmaakmiddelen met elkaar gemengd worden. Wat moet iemand dan doen, en welk soort symptomen kun je verwachten? Soms zijn er ook vragen als er in een bedrijf onbedoeld een gevaarlijke stof vrijkomt. Dan is er vaak al een ambulance ter plaatse die de GAGS vraagt om advies over de beste wijze van ontsmetting, zodat slachtoffers veilig in de ambulance vervoerd kunnen worden. Belangrijk is om steeds zo precies mogelijk te weten om welke stoffen of producten het gaat. Dan kun je gericht adviseren.’
En wat zijn voor jullie grote incidenten?
‘Grote branden met rookontwikkeling of incidenten waarbij een wolk gevaarlijke stoffen over een woongebied trekt. Dan adviseert de GAGS zowel over het soort gezondheidsklachten dat verwacht kan worden bij blootstelling aan de betrokken stoffen, als over communicatie van gezondheidsrisico’s en over het al dan niet ontruimen van woonwijken. Het GAGS-advies is onder meer gebaseerd op metingen van de brandweer, het RIVM en/of gezondheidsklachten van betrokkenen en de kenmerken van de gevaarlijke stof bij eventueel contact. Als er sprake is van een mogelijk effectgebied dan kijken we in samenspraak met de AGS wat de mogelijke risico’s kunnen zijn’.
Wat voor soort recente inzetten waren er?
‘Onlangs was de GAGS betrokken bij een incident in Nieuwegein, waarbij een persoon wc-reiniger en schimmelreiniger had gemengd. Het zuur uit de wc-reiniger reageerde met de schimmelreiniger tot chloorgas. Dat kan ernstige luchtwegklachten veroorzaken, wat in dit geval gelukkig uiteindelijk meeviel. Ook bij de brand in strandtent Bloomingdale in Bloemendaal was de GAGS betrokken met een advies over het wel of niet opruimen van brandresten op het strand. Juist de mix van kleine en grote incidenten en de veelheid aan vragen houdt ons scherp en maakt het werk een interessante neventaak’, besluit Rob van Strien.
Foto: De nachtelijke brand van strandtent Bloomingdale in Bloemendaal bleef ver op dag erna nasmeulen. Ook bij dit soort branden is de expertise van de GAGS heel welkom (foto Jeffrey Koper).